شاخص هاي كرامت انساني
با استناد به متن آموزه هاي ديني، مي توان معيارهايي را براي كرامت انساني معرفي نمود كه مبنايي باشد براي آنكه مشخص شود فردي صاحب كرامت است يا خير؛همچنين اين شاخص ها، معيارهايي را براي آنكه افراد صاحب كرامت نفس شوند، معرفي مي نمايد.
1. خويشتن داري
يكي از معيارهايي كه مشخص كننده انسان هاي با كرامت است، خويشتن داري ومالكيت هواي نفس است. انسان كريم بر زبان، غضب و اميال خويش تسلط دارد، چشم و دلي پاك دارد و هواي نفسش در نظرش كوچك و پست است.
امام علي (ع) در اين خصوص چنين بيان مي دارند: «الكريم من تجنب المحارم وتنزه عن العيوب»؛[82] انسان باكرامت كسي است كه از حرام اجتناب مي كند و از همة عيب ها منزه و پاك است. «من كرمت نفسه، صغرت الدنيا في عينه ومن هانت نفسه كبرت الدنيا في عينه»؛[83] هر كس كرامت نفس داشته باشد ، دنيا در ديده اش كوچك است وهر كس نفسش خوار باشد دنيا در ديده اش بزرگ است. «أملك عليك هواك وشحّ بنفسك عمّا لا يحلّ لك، فإنّ الشحّ بالنّفس حقيقة الكرم»؛[84] هواي نفست را نگه دار و نسبت به خويشتن از آنچه حرام است بخل بورز؛ زيرا بخل نسبت به خويشتن، حقيقت كرم است. «من كرمت عليه نفسه هانت عليه شهوته»؛[85] آن كس كه كرامت نفس دارد، شهوات و تمايلات نفساني، نزدش خوار و حقير است. «من كرمت عليه نفسه لم يهنها بالمعصية»؛[86] آن كس كه كرامت نفس دارد ، هرگز آن را با ارتكاب گناه و نافرماني پست و موهون نمي سازد. «ثلاثة تدلّ علي كرم المرء؛ حسن الخلق، كظم الغيظ وغضّ الطّرف»؛[87] سه چيز گواه كرم مرد است: خوش خويي، غلبه برخشم و چشم پوشي.
2. نرم خويي وخوش اخلاقي
معيار ديگري كه نشانگر كرامت انساني است، خوش اخلاقي و نرم خويي است.
علي(ع) مي فرمايند: «من الكرم لين الشّيم»؛[88] نرم خويي از كرم است. و «والكرم حسن السّجية»؛[89] خوش رفتاري از كرامت است. و «يستدلّ علي كرم الرجل بحسن بشره وبذل برّه»؛[90] بر كرامت آ دمي، با گشاده رويي و نيك خويي و احسان كردنش استدلال شود.
3. پايبندي به عهد و پيمان
كريمان، كساني هستند كه هنگام بستن عهد و پيمان و دادن وعده، خود را ملزم به انجام آن مي دانند.
مولاي متقيان چنين تأكيد دارند كه: «مِن الكرم الوفاء بالذِمم»؛[91] از نشانه هاي كرامت، وفاي به تعهدات است. و «الكرم بذل الجود وانجاز الوعود»؛[92] كرامت، بخشش را به كار بستن و پيمان ها را به جاي آوردن است. و «الكريم إذا وعد وفي وإذا تواعد عفي»؛ كريم هنگامي كه وعده اي مي دهد به آن وفا مي كند و هنگامي كه به او وعده اي داده مي شود، از آن در مي گذرد. و «سنّة الكرام الوفاء بالعهود، سنّة اللئام الجحود»؛[93] سنت انسان هاي كريم، وفاي به پيمان ها است و سنت انسان هاي لئيم، انكار و تكذيب است.
.
.
.