در برخوردهاي اجتماعي كه انسانها فراز و نشيبهاي زيادي پيدا ميكنند، بهخصوص گرههاي عاطفي و احساسي يا اخلاقي و كاري و غيره، گاه ممكن است در تقابل قرار گيرند؛ در چنين وضعيتي اگر موضوع حفظ حرمت و احترام يكديگر نباشد. به سادگي خطوط قرمز ناديده گرفته از آنها رد شده و به هم بيادبي و بياحترامي ميكنند. ولي به واسطه وجود پتانسيل بالقوه حفظ حرمتها و ادب و احترام و حريمهاي اخلاقي؛ انسانها به فراز و فرودهاي احساساتشان مهار ميزنند و آن را به سلطه ميگيرند و در زاويه عناد و خصومت با ديگري قرار نميگيرند. حفظ هويت فرهنگي و اخلاقي جامعه در جهت جلوگيري از بروز ناهنجاريهاي رفتاري، امري انكارناپذير است.
اولين مرحله آن نهادينه شدن احترام به بزرگترها و حفظ حرمت آنان است. يكي از مشكلات عمدهاي كه امروزه به چشم ميخورد؛ عدم احترام فرزندان به والدين يا كمرنگ شدن آن است. احترام به پدر و مادر امر واجبي است كه در اثر تربيت و تعليم و پرورش درست قوت و قوام مييابد. اگر كسي ميخواهد به او احترام بگذارند بايد خودش به ديگران احترام بگذارد. به نسل جوان حاضر در جهان توجه كنيم، شايد اينان بي احترامترين نسلي هستند كه دنيا به خود ديده است. پيش از سرزنش جوانان بايد از خود بپرسيم كه آيا ما در آموزش مفهوم احترام به آنان سُستي ننمودهايم؟
كساني كه احترام بزرگترها بهويژه پدر و مادر را حفظ ميكنند؛ اول از همه شخصيت خودشان را بالا ميبرند. در ايران بهطور پيشفرض براي بزرگترها احترام قائل ميشوند: جلوي پاي آنها بلند ميشوند هنگام عبور از در بزرگترها اول ميگذرند، موقع غذا خوردن اول بزرگترها سر سفره مينشينند، بسياري از مراسم اجتماعي بدون حضور بزرگترها مشروعيت نمييابد. اجازه گرفتن از بزرگترها در راستاي احترام گذاشتن امر واجبي محسوب ميگردد، و آنهايي كه احترام بزرگتر را نگه نميدارند، همواره تقبيح و سرزنش ميشوند و از نگاه كلي اجتماع مورد قبول و اقبال قرار ندارند. هر تكنولوژي بهعنوان يك ابزار ميتواند ظرفيتهاي دروني افراد؛ از جمله احترام گذاشتن را تقويت و تسهيل كند، نه آن كه مانع و سدي در برابر آن شود. ولي متاسفانه امروزه در مهمانيها، بازي با موبايل در برابر بزرگترها و خروج مجازي از فضايي كه در آن حضور دارند، بيتوجهي به سخنان بزرگان يكي از عينيترين انواع بياحترامي مدرن و نامحسوس است.
علامه طباطبايي در تفسير آيه ۳۶ سوره نساء ميفرمايند: «معلوم ميشود مساله احسان به پدر و مادر بعد از توحيد از واجبترين واجبات است. همچنان كه مساله عقوق – نفرين بعد از شرك به خدا از بزرگترين گناهان كبيره است، به همين جهت بعد از توحيد و قبل از ديگر احكام و اصول از آن اسم برده است». يكي از اصول سهگانه خانواده؛ احترام است. هر اجتماعي حتي يك زن و شوهر، بهعنوان هسته مركزي خانواده، براساس اصل احترام متقابل قوام مييابد و پايدار ميگردد. اساساً احترام در همه حوزههاي اجتماعي از خرد و كلان نقش اساسي ايفا ميكند. در فرهنگ سنتي بسياري از ملتها و كشورها وجود و حضور بزرگترها بهويژه بزرگترهاي خانواده نقشي تعيين كننده در پيوند و حفظ استحكام خانوادههاي جوان (زن و شوهرها) دارد و چه بسا با درگذشت يكي از بزرگان خاندان (پدربزرگ – مادربزرگ) بسياري از رفت و آمدها سرد و تيره و حتي قطع شدهاست، يعني فضاي دلگرم و سرشار از اُنس و صميميت حاكم در فاميل به يكباره همه از دست ميرود.
نيروي ذاتي احترام زايلكننده بسياري از كدورتها و كينهها است. در حقيقت حضور بزرگان مايه بركت و خير فاميل و خانوادههاي جوان است. يك پيرمرد و پيرزن سالخورده از انرژيهايي كه بهواسطه احترام كوچكترها و حفظ حرمت آنان كسب ميكند، نقطه وصل جوانان ميشود، او كانون تجمع و الفت، چراغي روشن بخش و محور وحدت و همدلي بين افراد فاميل است. احترام گذاشتن به بزرگترها و حفظ حرمت آنان موجب ميشود اين افراد، محور تقويت محبت بين جوانترها شوند .